Guneman
Urip ing bebrayan masyarakat iku
mesthi mbutuhake pambiyantune wong liya, mokal yen bisa urip dhewekan. Mula wis
lumrah yen awake dhewe kudu gelem sesambungan karo wong liya. Sarana kang
dianggo sesambungan yaiku basa. Ana ing basa dikenal unggah-ungguh basa. Basa
Jawa kaperang dadi loro yaiku basa jawa karma lan ngoko. Basa ngoko kaperang
dadi ngoko lugu lan ngoko alus. Dene basa karma kaperang dadi loro yaiku karma
lugu lan karma alus. Titikane basa ngoko lugu, ngoko alus, karma lugu, karma
alus kaya ing ngisor iki :
1.
Ngoko
Lugu
Basa ngoko lugu iku basa kang ana sajroning ukara kang wujud
tembunge arupa tembung ngoko, ora kacampuran basa karma. Ater-ater lan
panambange uga nganggo basa ngoko. Basa ngoko lugu dianggo dening :
a)
Wong
tuwa marang anake
b)
Guru
marang muride
c)
Wong
kang wis padha tetepungan kanthi raket
Tuladha :
a)
Aku
lagi sinau basa jawa
b)
Mas
lutfi menyang Kudus numpak motor.
2.
Ngoko
Alus
Basa ngoko alus iku basa kang ana ing sajroning ukara, kang wujud
tembung-tembunge arupa tembung ngoko lan karma inggil tumrap wong sing diajak
guneman (wong kapindho) utawa kang digunem (wong katelu). Dene ater-ater lan
panambange tetep ngoko. Basa ngoko alus dianggo dening :
a)
Ibu
marang bapak ing dalem
b)
Wong
tuwa marang wong enom kang duwe palungguhan dhuwur.
c)
Sapadha-padha
kang wis raket, nanging tetep padha ngajeni.
d)
Adhi
marang kangmase utawa mbakyune sing gelem ngajeni.
Tuladha :
a)
Pak
camat mau rawuh mrene, panjenengan pirsa apa durung?
b)
Aku
dhewe malah perkewuh menawa pak camat kersa tindak mrene
3.
Krama
Lugu
Basa karma lugu yaiku basa ing sajroning ukara, kang wujud
tembung-tembunge arupa tembung karma, ora kecampuran ngoko utawa karma inggil.
Dene ater-ater lan panambange uga karma. Basa karma lugu dianggo dening :
a)
Wong
kang kaprenah enom marang wong kang kaprenah tuwo
b)
Murid
marang gurune
c)
Anak
marang wong tuwane
Tuladha :
a)
Jam
sekawan wau budhe miengaken radio
b)
Ibu
tumbas gendhis setunggal kilo
4.
Krama
Alus
Basa karma alus yaiku basa kang ana sajroning ukara, kanthi wujud
tembunge arupa tembung krama lan tembung krama inggil tumrap wong sing diajak
guneman (wong kapindho) utawa kang digunem (wong katelu). Dene ater-ater lan
panambange uga dikramakake. Basa karma alus dienggo dening :
a)
Wong
kang kaprenah enom marang wong kang kaprenah tuwa
b)
Anak
marang wong tuwa
c)
Wong
kang lagi tetepungan anyar
d)
Murid
marang guru
Tuladha :
a)
Sinten
ingkang ngaturi panjenengan kalawau, bu?
b)
Dinten
menika bapak kondur saking semarang.
0 Response to "unggah ungguh basa"
Posting Komentar